Thu phí điện tử (hay thu phí tự động không dừng, viết tắt là ETC) là một
hệ thống không dây để
tự động thu phí sử dụng hoặc phí đối với các phương tiện sử dụng
đường thu phí, làn đường HOV,
cầu thu phí và
hầm thu phí. Đây là một giải pháp thay thế nhanh hơn, thay thế các
trạm thu phí, nơi các
phương tiện phải dừng lại và người lái xe tự trả phí bằng
tiền mặt hoặc
thẻ (MTC - Hệ thống thu phí một dừng -
TCVN 45/2021/TT-BGTVT). Trong hầu hết các hệ thống, các phương tiện sử dụng hệ thống được trang bị một thiết bị là thiết bị đọc thẻ
RFID tầm xa. Khi phương tiện đi qua thiết bị đọc tính hiệu RFID tầm xa được lắp đặt bên đường hoặc trên giá long môn (
Gantry), Thiết bị đọc thẻ sẽ đọc được mã số được mã hóa trên thẻ UHF thụ động, thiết bị này sẽ truyền mã số nhận dạng đăng ký sử dụng đường bộ của phương tiện và hệ thống thanh toán điện tử tính phí cho người dùng.
[1]Một lợi thế lớn là người lái xe không phải dừng lại, giảm sự chậm trễ
giao thông. Thu phí điện tử rẻ hơn so với
trạm thu phí có
nhân viên, giảm chi phí
giao dịch cho
chính phủ hoặc chủ sở hữu đường
tư nhân. Việc dễ dàng thay đổi mức phí
cầu đường giúp dễ dàng thực hiện định
phí tắc nghẽn đường bộ, bao gồm cả các làn đường có nhiều người sử dụng, các làn đường thu phí để bỏ qua tắc nghẽn và phí tắc nghẽn toàn thành phố. Hệ thống thanh toán thường yêu cầu người dùng
đăng ký trước và nạp
tiền vào
tài khoản có
số dư giảm dần, tài khoản này sẽ được
ghi nợ mỗi khi họ vượt qua một điểm thu phí.Làn thu phí điện tử có thể hoạt động cùng với các
trạm thu phí một dừng (MTC) để những người lái xe không có thẻ RFID tầm xa (UHF Passvice Tag) có thể
thanh toán tại trạm.Singapore là thành phố đầu tiên trên thế giới triển khai hệ thống thu phí đường bộ điện tử được gọi là
Electronic_Road_Pricing Chương trình cấp phép khu vực Singapore (ERP)] nhằm mục đích định phí
tắc đường vào năm
1974. Từ năm
2005, hệ thống
định giá đường bộ GNSS đã được triển khai ở một số quốc gia
châu Âu. Với các giải pháp thu phí dựa trên vệ tinh, không cần thiết phải lắp đặt đầu đọc điện tử bên cạnh hoặc phía trên đường để đọc bộ tiếp sóng vì tất cả các phương tiện đều được trang bị những thiết bị trên xe có bộ thu
Hệ thống Vệ tinh Định vị Toàn cầu (GNSS) để xác định quãng đường đã đi trên mạng lưới đường có thu phí - không sử dụng bất kỳ cơ sở hạ tầng ven đường nào.
William Vickrey, người đoạt giải
Nobel Kinh tế, là người đầu tiên đề xuất hệ thống thu phí điện tử cho
Khu đô thị Washington vào năm
1959. Trong những năm
1960 và
1970, các hệ thống nguyên mẫu đầu tiên đã được thử nghiệm.
Na Uy là quốc gia tiên phong trên thế giới trong việc triển khai rộng rãi công nghệ này, bắt đầu từ năm
1986.
Ý là quốc gia đầu tiên triển khai hệ thống thu phí điện tử hoàn chỉnh trên
đường cao tốc ở quy mô quốc gia vào năm
1989.